Het is alweer een kwart eeuw geleden dat ik voor het eerst in Mexico-Stad kwam om er als jonge arts een conferentie bij te wonen. Vooraf had ik het een en ander gelezen over de stad en het land, omdat ik van plan was van de gelegenheid gebruik te maken om enkele bezienswaardigheden te bezoeken.

Zo had ik gelezen dat de hooggelegen stad in een krater was gebouwd en dat je op heldere dagen prachtig zicht had op de besneeuwde toppen van het omliggende Andesgebergte. Nou, niet dus. Toen ik arriveerde, werd duidelijk dat Mexico-Stad in een vuile dichte smog was gehuld, vergelijkbaar met wat we af en toe op de televisie te zien krijgen over de luchtkwaliteit in Beijing.

Slechte luchtkwaliteit

Op weg van de luchthaven naar het hotel raakte ik met de taxichauffeur in gesprek, die me vertelde dat het stadsbestuur maatregelen had genomen om de luchtkwaliteit te verbeteren door het verkeer te halveren. Vandaag mochten de auto’s met nummerborden die eindigden op een even nummer de weg op en morgen de andere auto’s met de oneven nummerplaten. Maar, zo stelde hij, zoals op elke maatregel wisten de Mexicanen ook hier wel raad mee en hij trok triomfantelijk een nummerbord eindigend op een oneven nummer van onder de passagiersstoel vandaan. Daarmee kon hij de volgende dag gewoon weer met dezelfde auto rijden.

Zo was het ook droevig gesteld met de kwaliteit van het drinkwater. Hoewel ik logeerde in een hotel dat de naam droeg van een gerenommeerde internationale keten, was het water dat uit de kraan kwam niet echt helder en kleurloos. Voor het eerst heb ik een fles mineraalwater uit de koelkast getrokken om mijn tanden mee te poetsen.

De frisdrankindustrie profiteert

Ook de firma’s die frisdranken verkopen was het niet ontgaan dat er door de slechte kwaliteit van het drinkwater in Mexico een grote potentiële markt bestond om frisdranken te verkopen. Wat men ook van de frisdrankindustrie mag vinden, men kan ze niet verwijten dat hun distributie niet indrukwekkend is. Rond de vorige eeuwwisseling stonden er op elke hoek van de straat, bij elke winkel en in elke school of ander openbaar gebouw in Mexico wel één of meer frisdrankautomaten en was Mexico voor de Coca-Cola’s en Pepsico’s van deze wereld één van de aantrekkelijkste markten ter wereld geworden. In de tussentijd nam in Mexico, evenals in de rest van de wereld, overgewicht en obesitas snel toe. Echter, met het verschil dat deze toename in Mexico in de turbostand ging. Een aantal jaren geleden is Mexico de Verenigde Staten als kampioen van de vetzucht gepasseerd.

Was deze samenloop van de snelle toename in frisdrankconsumptie en de dramatische toename van vetzucht in Mexico toeval, of misschien toch niet?

Verhoging van glucose in het bloed

De meeste frisdranken zoals wij die kennen bevatten veel suiker in opgeloste vorm. Na consumptie worden deze suikers zeer snel verteerd en opgenomen in het bloed, waar ze een sterke toename in het bloed veroorzaken van de concentratie aan glucose (in de volksmond bloedsuiker genoemd). Dergelijke hoge glucosepieken in het bloed zijn uitermate ongezond, bijvoorbeeld doordat glucose bij deze concentraties sterk de neiging heeft aan onze lichaamseiwitten te kleven. Hierdoor treden allerlei ongewenste effecten op, zoals een versnelde veroudering van alle weefsels waar zich eiwitten bevinden en een ontregeling van ons immuunsysteem, waardoor onder meer de risico’s op kanker, auto-immuunziekten en infecties sterk toenemen.

Het meest zichtbare gevolg van hoge glucosespiegels in het bloed is de sterke neiging om dik te worden. De reden hiervoor is dat glucose geen bouwsteen voor het lichaam is zoals eiwitten en vetten. Glucose kan slechts op twee manieren worden gebruikt: onmiddellijk als brandstof of (bij overmaat) als reservebrandstof die opgeslagen wordt in de vorm van vetweefsel – met de buik als voorkeurslocatie.

Frisdrank is geen water

De tweede reden dat frisdranken bijdragen aan vetzucht, is dat ons lichaam helemaal niet herkent dat we met deze drank zoveel energie binnenkrijgen. Niet zo raar als we ons realiseren dat in de honderdduizenden jaren waarin de mens geëvolueerd is er nergens een rivier of bron met Coca-Cola, Fanta of Lipton Ice Tea aanwezig was. Als gevolg daarvan denkt ons lichaam bij consumptie van frisdrank dat we water drinken en krijgen onze hersenen dus geen signaal van verzadiging.

In 2012 werd een onderzoek gepubliceerd met ruim 2.500 participanten dat ons met de neus op de feiten drukte wat betreft de gevolgen van frisdrank voor onze gezondheid. Het dagelijks drinken van frisdrank bleek de kans op het krijgen van een hartaanval met maar liefst 43 procent te verhogen!

‘Light’ frisdranken niet veel beter

Gelukkig maar dat er inmiddels ‘light’-frisdranken zijn die geen suiker meer bevatten… Helaas! Diverse studies hebben aangetoond dat deze zoete frisdranken zonder suiker ook flink bijdragen aan gewichtstoename, soms nog meer dan de varianten met suiker. Hoewel het waarom hiervan nog aan discussie onderhevig is, lijkt het erop dat de sterke stimulatie van de zoetreceptoren in de mond door kunstmatige zoetstoffen (zoals aspartaam en sacharine) een sterke hunkering naar koolhydraten tot gevolg heeft. Hierdoor treden er in latere instantie toch weer hoge glucosespiegels in het bloed op die weer toename van het vetweefsel veroorzaken.

Het zal nu wel duidelijk zijn dat het verstandig is om frisdranken volledig te vermijden en te vervangen door alternatieven, zoals water, koffie en thee.