Ook in België en Nederland kunnen we er wat van. De helft van de volwassen bevolking en meer dan een kwart van alle kinderen is inmiddels te dik.
Overgewicht en obesitas een ziekte?
Belangrijk om te weten is dat overgewicht of obesitas (ernstig overgewicht) niet alleen maar een esthetisch probleem is, maar vooral een chronische aandoening met ernstige gevolgen voor onze gezondheid. Zo hebben mannen en vrouwen met obesitas een drie maal grotere kans op vroegtijdig overlijden door bijvoorbeeld hart- en vaatziekten of kanker. Verder krijgt een groot deel van alle mensen met obesitas te maken met diabetes type 2. Ook niet echt een prettige diagnose. Een persoon van vijftig jaar met diabetes type 2 heeft een levensverwachting die maar liefst 8 jaar minder is dan een leeftijdsgenoot zonder diabetes. Of zoals mijn zoon dat kernachtig verwoordde:
“Goh papa, eigenlijk wist ik dat allemaal al, want je ziet toch nooit een oude man of vrouw die veel te dik is?”
Overgewicht en dieet
Alle redenen dus om er wat aan te doen. En reken maar dat we dit met zijn allen ook proberen door massaal caloriebeperkende diëten te volgen. De beste omschrijving die ik ooit heb gehoord van een dergelijk dieet was die van wijlen Toon Hermans, die het verschijnsel typeerde met “die eet en die niet”. En daarmee houdt het grappige van diëten zo ongeveer wel op. Want de resultaten van caloriebeperkende diëten zijn ronduit dramatisch te noemen.
Ondanks dat grote delen van de bevolking voortdurend aan het diëten zijn, is ondertussen de omvang van het probleem obesitas alleen maar toegenomen. Zowel in letterlijke als in figuurlijke zin. Het valt de vele artsen, diëtisten, uitvinders en uitbaters (!) van de diverse diëten te verwijten dat ze van het falen van deze diëten niet op de hoogte waren. Immers, de wetenschap die aantoonde dat een caloriebeperkend dieet uiteindelijk tot een averechts effect leidt, dateert uit 1944, gepubliceerd in 1950 en is bekend onder de naam ”Het Minnesota ondervoedings experiment”.
Onderzoek stamt uit de Tweede Wereldoorlog
Gedurende de Tweede Wereldoorlog waren de Amerikanen zich ervan bewust dat er in een aantal door de Duitsers en Japanners bezette gebieden sprake was van een ernstige hongersnood bij een deel van de bevolking. Om die reden ontwierpen ze een studie in Minnesota om te onderzoeken welke voedsel de gevolgen van deze ondervoeding zo snel mogelijk ongedaan zou kunnen maken. Om de hongersnood na te bootsen, werden vrijwillige en gezonde mannelijke studenten geselecteerd die gedurende 24 weken ondervoed werden. Daarna werden diverse soorten voedsel getest om ze er zo snel mogelijk weer bovenop te helpen.
Tijdens de ondervoeding bleek al snel dat de mannen veel minder gewicht verloren dan men van te voren had gedacht, doordat de lichamen van de gezonde vrijwilligers steeds spaarzamer met de beschikbare energie omsprongen. Dit uitte zich in allerlei lichamelijke en geestelijke symptomen zoals honger, futloosheid, concentratiestoornissen, depressiviteit, duizeligheid, koude handen en voeten en obsessieve gedachten aan voedsel.
Van een dieet val je niet af
Na de periode van ondervoeding bleek dat niet alleen met alle soorten hersteldiëten het gewicht weer zeer snel toenam. Na het bereiken van het oorspronkelijke gewicht bleef de obsessie met voedsel bestaan en het gewicht van de vrijwilligers bleef toenemen tot gemiddeld 10% boven het gewicht van voor het experiment.
Dit onderzoek uit 1944 en gepubliceerd in 1950 leidt ons tot een aantal verbluffende conclusies die de gehele dieetindustrie tot bezinning zou moeten brengen:
- Caloriebeperkende diëten hebben een snel gewichtsverlies tot gevolg, waarna het verlies aan gewicht steeds trager gaat.
- Caloriebeperking zorgt ervoor dat men honger krijgt, men zich beroerd voelt en bovendien geobsedeerd raakt door de gedachte aan voedsel.
- Na de caloriebeperking komt het gewicht weer zeer snel terug (ook wel bekend als het jojo-effect) en komt bovendien uit boven het gewicht van voor het dieet!
- Inmiddels zijn deze conclusies bevestigd door de resultaten van meer dan 80 andere onderzoeken.
Wat helpt dan wel tegen overgewicht?
Maar als caloriebeperkende diëten niet werken, wat moeten we dan wel doen? Om het probleem obesitas echt aan te pakken zullen we moeten kijken naar de oorzaken. Ons lichaam is door miljoenen jaren evolutie ingesteld op het eten van natuurlijke voeding op basis waarvan we gewaar worden dat we honger hebben of verzadigd zijn. Echter sedert de Tweede Wereldoorlog is onze voeding enorm veranderd, van natuurlijke voedingsmiddelen naar in de fabriek gemaakte producten die ons lichaam op grote schaal misleiden. Zo blijven de calorieën in frisdranken volledig onder de radar omdat ons lichaam denkt dat we water drinken!
In één van mijn volgende columns zal ik nader ingaan op hoe we een teveel aan lichaamsgewicht duurzaam kunnen kwijtraken zonder het volgen van onsmakelijke of hongermakende diëten.
Afbeelding van Jonathan Valencia van Pixabay.
Beste William,
Ik ben blij met de nieuwsbrieven die met regelmaat gedeeld worden. Ik ben reeds jaren overtuigd van de dingen die je schrijft maar de weg naar een gezond gewicht gaat toch niet écht heel erg snel. Maar ik laat me iedere keer weer inspireren door de verhalen die jij schrijft. En natuurlijk door de verhalen die de deelnemers aan:Hoe word je 100, vertellen over hun proces.
Dank daarvoor,
Romy Vogel