Trouwe lezers zullen het opgemerkt hebben: de laatste maanden gaat mijn column steeds over kanker. Dat heeft ermee te maken dat er veel onderwerpen opborrelen bij het boek over kanker dat ik aan het schrijven ben.

Het onderwerp kanker wekt begrijpelijkerwijs emoties op en ik krijg dan ook regelmatig e-mails van lezers met zowel persoonlijke als meer algemene vragen. Een van de meest gestelde vragen verraste me, namelijk wat ik van het Moermandieet vind en of het werkt tegen kanker. Blijkbaar is dit uit de twintigste eeuw stammende advies om kanker te overwinnen nog springlevend.

Het moermandieet

Cornelis Moerman (1893-1988) was een in Vlaardingen praktiserende arts met als grote hobby het houden van postduiven. Het viel hem op dat zijn duiven geen kanker kregen en hij weet dit onder meer aan hun voeding. Meer en meer begon Moerman te geloven dat kanker bij mensen het gevolg is van een stofwisselingsstoornis die onze cellen gevoeliger maakt om tot kankercellen te degenereren. Hij liet zich daarbij inspireren door de Duitse Nobelprijswinnaar Otto Warburg. Die had namelijk ontdekt dat kankercellen geen voedingsstoffen meer verbranden met behulp van zuurstof, maar uitsluitend kunnen groeien door zogenaamde fermentatie van grote hoeveelheden glucose.

Moerman meende dat verkeerde eetgewoonten hiervan de oorzaak waren en propageerde al in de jaren dertig dat er een relatie bestaat tussen voeding en kanker. Hij ontwikkelde een dieet dat volgens hem kanker kon genezen en dat later zijn naam ging dragen.

Moerman raadde aan om veel groente, fruit, roomboter en kaas te eten, sinaasappelsap, citroensap, bessensap en karnemelk te drinken en juist geen koffie of thee. Verder dienden suiker, vis en vlees te worden vermeden, alsook sommige bronnen van koolhydraten, zoals aardappelen. Andere koolhydraatrijke producten zoals honing, zilvervliesrijst en volkorenbrood mochten wel.

“De discussies over het moermandieet liepen zo hoog op dat er in 1979 zelfs een Kamerdebat over werd gevoerd.”

Vanaf het begin was er veel controverse over de methode van Moerman. Vooral berichten in de media over gevallen waarbij kanker vanwege zijn dieet zou zijn genezen, droegen bij aan de gestaag toenemende bekendheid en populariteit van het dieet vanaf het midden van de twintigste eeuw. Eén en ander werd hem vooral door de gevestigde medische orde niet in dank afgenomen. De Inspecteur van Volksgezondheid stelde een onderzoek in vanwege tegen hem ingediende klachten, waarvan hij uiteindelijk werd vrijgesproken. Wel werd hij tot een boete veroordeeld, omdat hij zijn patiënten de reguliere medische behandelingen voor kanker zou hebben onthouden.

De discussies over zijn antikankermethode liepen zo hoog op dat er in 1979 zelfs een Kamerdebat over werd gevoerd, waarna de regering besloot tot een officiële evaluatie van het moermandieet. Dit heeft nooit geleid tot enige studie door de overheid, omdat men het niet eens kon worden over de te volgen onderzoeksmethode. Wel is er in 1996 door volgelingen van Moerman het rapport Retrospectief Onderzoek Moermantherapie gepubliceerd, met interviews van patiënten die baat zouden hebben ondervonden bij het dieet. Maar een echt wetenschappelijk bewijs voor een positief (of negatief) effect van het moermandieet is tot op de dag van vandaag nooit geleverd. Moerman werd vervolgens postuum in het jaar 2000 door de Vereniging tegen de Kwakzalverij uitgeroepen tot ‘kwakzalver van de eeuw’.

Er is een duidelijke relatie tussen voeding en kanker

Maar met de kennis van nu kunnen we ook zonder wetenschappelijke studies over het moermandieet tot een genuanceerd oordeel komen. Het is namelijk duidelijk dat Moerman in een paar opzichten wel degelijk gelijk had. We weten ondertussen uit talrijke studies dat er een duidelijke relatie bestaat tussen voeding en kanker.

Zo weten we dat mensen met een hoog bloedsuikergehalte – zoals dat voorkomt bij diabetes type 2 en bij obesitas – een veel grotere kans op kanker hebben.

Ook is bekend dat hoe hoger je bloedsuikergehalte is wanneer eenmaal kanker is geconstateerd, hoe agressiever en sneller de kankercellen groeien en hoe lager je kans is op overleving en genezing. Wanneer je geen kanker wilt krijgen en meer kans wilt maken om de ziekte te overleven, kun je dus beter geen suiker consumeren en juist wel fruit en vooral veel groenten, zoals Moerman adviseerde.

Op andere punten slaat het moermandieet de plank behoorlijk mis. Sinaasappelsap is (samen met frisdranken) zo mogelijk de ongezondste vorm waarin je suiker kunt consumeren, met hoge bloedsuikerspiegels tot gevolg. Recente onderzoeken laten zien dat hoe meer fris- en vruchtendrank je drinkt, hoe hoger de kans is dat je kanker krijgt. De verder door Moerman ontraden thee blijkt in recente studies juist wel gezond. Onderzoek na onderzoek laat zien dat degenen die regelmatig groene thee drinken een lager risico lopen op kanker. En met de aanbevolen regelmatige consumptie van bruinbrood, zilvervliesrijst en honing jaag je, evenals met fris- en vruchtendrank, je bloedsuikerspiegel omhoog en stimuleer je de groei van kanker. Op deze manier worden kankercellen namelijk rijkelijk voorzien van glucose, hun essentiële bron van energie.

Moerman was een originele denker en verdient zeker meer respect dan de Vereniging tegen de Kwakzalverij toonde, alleen al door zijn gedurfde en later bevestigde visie over de sterke samenhang tussen voeding en kanker. Maar ik moet ook vaststellen dat het moermandieet ondertussen wetenschappelijk is achterhaald. Indien je voeding wilt inzetten als instrument om kanker te voorkomen en als hulpmiddel voor de behandeling ervan, moet je dit op een andere manier doen.

Dit komt neer op een koolhydraatarm voedingspatroon ter preventie en het ketogeen dieet als hulpmiddel bij de behandeling van kanker, eventueel aangevuld met periodiek vasten.

Daarmee kan het moermandieet wat mij betreft worden bijgeschreven in de lijst van weliswaar dappere, maar uiteindelijk onsuccesvolle pogingen om kanker te overwinnen.

Afbeelding: pixabay.com.