In de jaren zestig betoogde een aantal voedingsdeskundigen dat verzadigde vetten zoveel mogelijk vermeden moesten worden. Die verhogen immers het cholesterol en zouden daarmee het risico op hartaanvallen kunnen verhogen.
Moderne voeding en welvaartsziekten
Nu klopt het inderdaad dat verzadigde vetten – die vooral in vlees, eieren, zuivel, kokos en olijfolie voorkomen – het cholesterol verhogen. Maar een mogelijke relatie tussen verzadigde vetten en hartaanvallen is zeer moeilijk te bewijzen of te ontkrachten met onderzoek. Door selectief te winkelen in de ontelbare gepubliceerde studies kunnen zowel voor- als tegenstanders van verzadigd vet hun gelijk halen.
De verhitte discussies gaan dus gewoon door, terwijl ondertussen welvaartsziekten de pan uit rijzen ‘ondanks’ de moderne voeding waar de verzadigde vetten grotendeels zijn vervangen door koolhydraten en de door velen gezonder geachte onverzadigde plantaardige vetten.
We kunnen veel leren over voeding door naar het verleden te kijken. Een mooi voorbeeld is wat er in de twintigste eeuw is gebeurd met de bevolking van de Tokelau-eilandengroep, midden in de Stille Oceaan. Dit werpt licht op de invloed van verzadigde vetten op onze gezondheid.
Prettig geïsoleerd
Deze bevolking leefde tamelijk geïsoleerd, totdat er in 1963 een driemaandelijkse veerdienst met Nieuw Zeeland werd gestart. Daarmee kwamen de slechts 1500 inwoners geleidelijk onder invloed van het westerse voedingspatroon. Tot die tijd hadden de eilandbewoners vooral vis, kokosnoten en wat fruit gegeten, waardoor maar liefst 45 procent van de geconsumeerde calorieën bestond uit verzadigd vet.
Voor 1963 kenden ze een relatief hoge sterfte aan infectieziekten, maar kwamen er nauwelijks hart- en vaatziekten voor, ondanks het zeer grote aandeel van verzadigde vetten in hun voeding!
Na 1963 begon hun dieet geleidelijk te veranderen, nam de consumptie van vis en kokos af en nam die van op meel en suiker gebaseerde producten toe. Hieronder vielen ook fris- en fruitdranken, ingeblikt vlees en diverse andere soorten industrieel geproduceerde en vooral lang houdbare voeding (de eilandengroep is vrij afgelegen).
Hierdoor nam de consumptie van verzadigd vet dramatisch af en die van koolhydraten met een factor zes toe. Ondertussen namen wat wij westerse ziekten noemen, zoals obesitas, diabetes en hart- en vaatziekten, explosief toe.
De regelmatige scheepsbevoorradingen werden echter in 1979 gedurende een halfjaar verbroken door een ongewone aanhoudende reeks hevige cyclonen. Daardoor moesten eilandbewoners terugvallen op hun oorspronkelijke voeding, inclusief consumptie van de door alle gezondheidsautoriteiten gevaarlijk geachte verzadigde vetten.
Er traden echter geen gezondheidsrampen op.
Integendeel, toen er eindelijk weer een schip in Tokelau kon aanleggen, berichtte de meegereisde journalist van de New Zealand Herald dat de eilandbewoners er bijzonder fit en gezond uitzagen en dat overgewicht, diabetes en hoge bloedruk opvallend waren afgenomen!
“Nadat de scheepsverbindingen en de westerse voedselvoorziening waren hersteld, namen ook obesitas, diabetes en hoge bloeddruk onmiddellijk weer toe.”
Ondanks de relatieve afwezigheid van verzadigde vetten in hun huidige voedingspatroon staan de inwoners van Tokelau intussen bekend als het dikste volk ter wereld: negen van de tien eilandbewoners lijden aan westerse ziekten zoals obesitas, diabetes en hart- en vaatziekten, en bijna iedereen overlijdt voor het 65ste levensjaar.
Commerciële belangen gaan voor uw gezondheid
De vaak oeverloze discussies over verzadigde vetten zullen nog wel even doorgaan, vrees ik, al was het maar vanwege de grote commerciële belangen bij het handhaven van onze vrees hiervoor.
Het vervangen van verzadigd vet in voeding door koolhydraten en goedkope industriele en onverzadigde plantaardige vetten is immers bijzonder winstgevend. Vele firma’s doen dan ook aan actieve sponsoring om wetenschappers te beïnvloeden of soms zelfs rechtstreeks om te kopen.
Zo bekende de invloedrijke Harvard-geleerde Fred Stare dat hijzelf en de Harvard-universiteit gedurende zijn loopbaan voor maar liefst 29,6 miljoen dollar waren gesponsord door de voedingsmiddelenindustrie.
Maar ook ikzelf heb de invloed van deze commerciële belangen ondervonden. Zo schreef ik op uitnodiging van Albert Heijn eerder dit jaar een stukje in hun blad Allerhande over gezonde en ongezonde vetten, waarbij ik vermeldde dat transvetten – die onder meer in margarines worden verwerkt – ongezond zijn.
Wie schetst mijn verbazing toen de dag na verschijning van het blad de directie van Albert Heijn door hun collega’s van de grootste margarineproducent dringend werd geadviseerd om William Cortvriendt niet meer in hun blad te laten schrijven.
Censuur Publieke Omroep
Dat is nog niet alles. In ‘mijn’ tv-serie Hoe word ik 100 liet ik voor alle deelnemers de verpakte en vetarme voeding vervangen door verse en volvette producten. Zo was in de ongecensureerde versie te zien dat ik met een deelneemster boodschappen deed en haar aanraadde de margarine voortaan te vervangen door roomboter.
U heeft dit onderdeel echter nooit kunnen zien, omdat deze scène onder grote druk uit de tv-serie is verwijderd.
Maar daarmee was het nog niet gedaan.
Omroep MAX had geregeld dat de deelnemers en ik de spectaculaire verbeteringen in hun gezondheid zouden toelichten in diverse talkshows, bij zowel de publieke als de commerciële omroep.
Op het laatste moment werd hier een streep door gezet en werden de productiemaatschappijen van de talkshows onder druk gezet om de deelnemers en mij niet uit te nodigen. Bovendien liet Omroep MAX de productiemaatschappijen op diezelfde dag weten dat er geen beeldmateriaal van de tv-serie meer aan de talkshows ter beschikking zou worden gesteld.
Ik realiseerde me dat de publieke en commerciële omroepen er veel aan gelegen is om de relatie met de grote adverteerders goed te houden. Ook al gaat dat ten koste van uw gezondheid.
0 reacties