Door de Covid-19-pandemie zijn we met de neus op de feiten gedrukt.
Een groot deel van de bevolking heeft een verzwakt afweersysteem en loopt daardoor een groter risico om ernstig ziek te worden door infectie met het coronavirus.
Ook zal het velen de afgelopen decennia zijn opgevallen dat we in toenemende mate lijden aan allergieën en auto-immuunziekten zoals hooikoorts en de veelvoorkomende schildklierziekte van Hashimoto. Deze aandoeningen komen ook door afwijkingen van ons afweersysteem.
Wat is hier aan de hand?
Immuunsysteem
Ons afweersysteem, ook wel immuunsysteem genoemd, is een complex mechanisme waarmee ons lichaam bepaalde micro-organismen, schadelijke stoffen en lichaamsvreemde of schadelijke cellen zoals kankercellen onmiddellijk probeert op te ruimen.
Een gezond immuunsysteem laat onze eigen normale cellen met rust, tolereert onze voeding, talloze virussen en ook de meeste bacteriën op onze huid, slijmvliezen en in onze darmflora. Het zal bij sommige lezers al bekend zijn dat onze darminhoud zelfs een groter aantal bacteriën herbergt dan er zich cellen in ons lichaam bevinden.
Het onderscheid dat ons immuunsysteem maakt tussen ‘vriend en vijand’ is enerzijds genetisch bepaald en anderzijds het gevolg van een leerproces dat al vanaf de geboorte plaatsvindt. Nadat wetenschappers zich decennialang hebben afgevraagd waarom ons immuunsysteem steeds vaker fouten maakt, beginnen de antwoorden geleidelijk aan duidelijk te worden.
Glucose
Allereerst is gebleken dat onze antilichamen – de snuffeleiwitten die vreemde en schadelijke stoffen en cellen herkennen – steeds vaker afwijkingen vertonen. Dit komt door de veel te hoge bloedsuikerwaarden – oftewel de hoeveelheden glucose in ons bloed – bij een steeds groter deel van de bevolking.
Glucose heeft sterk de neiging om zich onomkeerbaar aan onze lichaamseiwitten te hechten en daardoor hun eigenschappen te veranderen. Bekende afwijkingen die hierdoor ontstaan zijn versnelde veroudering van eiwitten, zoals elastine en collageen (vooral aanwezig in onze huid en gewrichten), die brozer worden.
“Onze darminhoud herbergt een groter aantal bacteriën dan er zich cellen in ons lichaam bevinden”
Ook worden onze antilichamen minder effectief. Het resultaat is niet alleen een verrimpelde huid en gewrichtsklachten, maar ook een verminderde afweer, met als gevolg het vaker ontstaan kanker en infecties zoals Covid-19.
Een minder goede werking van anti-lichamen heeft ook tot gevolg dat vaker onschadelijke dingen worden aangevallen. Denk hierbij aan gezonde darmbacteriën, normale bestanddelen van onze voeding, graspollen en soms ook onze eigen lichaamscellen.
Overactief afweersysteem
Het is dan ook niet verwonderlijk dat mensen die lijden aan diabetes en/of obesitas, aandoeningen die ontstaan als gevolg van voortdurend hoge bloedsuikerspiegels, ook vaak afwijkingen van het immuunsysteem vertonen. Het is bekend dat zij veel vaker lijden aan infecties, allergieën, auto-immuunziekten en kanker.
Maar er zijn nog andere redenen voor de toename van afwijkingen van ons immuunsysteem, namelijk het overmatig gebruik van antibiotica en onze toenemende afkeer van viezigheid, ofwel onze grote aandacht voor persoonlijk hygiëne. Voor een normaal leerproces van ons afweersysteem is het nodig dat we vanaf de geboorte in aanraking komen met een groot aantal lichaamsvreemde stoffen, bacteriën, schimmels en virussen.
Het is duidelijk geworden dat dit van essentieel belang is om een zogenaamd normaal microbioom te ontwikkelen.
De term microbioom wordt gebruikt om de onschadelijke bacteriën aan te duiden die aanwezig zijn op onze huid, in onze luchtwegen en vooral in ons spijsverteringskanaal. Onze kennis over de aard van het microbioom in onze darmen en de rol die dit speelt bij gezondheid en ziekte neemt snel toe. Zo zijn deze bacteriën niet alleen van belang voor een normale spijsvertering, een normaal lichaamsgewicht en het produceren van essentiële voedingstoffen zoals bepaalde vitaminen, maar blijken ze zelfs essentieel voor een normale gemoedstoestand en een gezonde psyche.
Ook komen we steeds meer tot het inzicht dat wanneer ons micro-bioom abnormaal is, ons immuunsysteem ook stoornissen gaat vertonen en allerlei ziekten vaker voorkomen, van darmaandoeningen zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa tot obesitas en kanker.
Antibiotica
Wanneer we antibiotica gebruiken, heeft dit nadelige effecten op twee gebieden.
Allereerst mist ons lichaam door het gebruik van antibiotica bij een bacteriële infectie de kans om zich verder te ontwikkelen.
Maar antibiotica vallen ook ons normale microbioom aan. Hierdoor lopen we het risico dat een deel van de normale bacteriën, die helpen ons gezond te houden, worden gedood en worden vervangen door minder wenselijke of soms ronduit schadelijke bacteriën.
Hygiëne
Naast het toenemende gebruik van antibiotica is onze toegenomen en vaak zelfs overmatige aandacht voor hygiëne een minder bekende maar belangrijke boosdoener.
Contact met wat we ‘viezigheid’ noemen blijkt namelijk een noodzakelijk proces om het immuunsysteem van vooral kinderen kennis te laten maken met wat wel of niet normaal is in onze omgeving. Het veelvuldig gebruik van desinfecterende zepen en het te vaak douchen of nemen van een bad zijn begrijpelijk, maar op den duur waarschijnlijk ongewenst en zelfs schadelijk.
Zo zijn ook de coronamaatregelen zoals het houden van afstand en het frequent wassen van onze handen goed te begrijpen en op de korte termijn zelfs juist. Maar vanuit het oogpunt van ons immuunsysteem is het te hopen dat we deze maatregelen spoedig kunnen afschaffen.
Het uitwisselen van micro-organismen met anderen door het schudden van handen, omhelzen en zoenen zou namelijk weleens een essentiële bijdrage kunnen leveren aan de gezondheid van ons immuunsysteem.
Buitenspelen
Onder verkeerde moderne gewoontes valt ook dat we onze kinderen steeds minder vaak ongestoord buiten laten spelen en daarbij eens lekker vies laten worden. Dit was tot vrij recent nog volstrekt normaal.
Hun dit ontzeggen kan weleens gepaard gaan met een hoge prijs die ze in een later stadium van hun leven moeten betalen. Ik denk hierbij aan aandoeningen die variëren van allergieën en auto-immuunziekten tot obesitas en zelfs kanker.
Kortom, een beetje vies is gezond.
Afbeelding afkomstig van Pixabay.
Op uw artikel, een beetje vies is gezond, wilde ik het volgende zeggen. Douche me eens in de week, eens in de maand een wasje, eens in de 3 maanden was ik mijn haren, bed verschonen zo weinig mogelijk. Toch voel ik me zo schoon als een pas geboren baby.
Groet, Michel Domski.