Afvallen door het beperken van calorie- en vetinname werkt niet. Sterker nog, dergelijke diëten maken ons nog dikker dan we al zijn. Wat wel helpt is verrassend simpel. Boeken over vermageringsdiëten kunnen naar het oud papier.

Je moet minder eten en meer bewegen! We kennen allemaal deze standaardzin over te dikke mensen, die we als we het niet hardop zeggen, dan toch op z’n minst stiekem denken. Eigenlijk bedoelen we dat dikke mensen lui zijn en over onvoldoende zelfdiscipline beschikken. Maar is dat wel zo?

Het jojo-effect

Dik zijn wordt niet alleen onfraai gevonden, maar is ook – zo heeft onderzoek aangetoond – razend ongezond. Er zijn dus genoeg redenen om wat aan ons overgewicht te doen met behulp van de vele dieetboeken waar de boekhandels sinds mensenheugenis vol mee liggen. Bijna altijd hebben die diëten met elkaar gemeen dat ze je honger laten lijden door de calorieën en het vet te beperken. De resultaten van deze diëten zijn ook altijd dezelfde. In het begin worden er snel kilo’s verloren, waarna het gewicht stabiliseert. Wanneer het hongerlijden uiteindelijk niet meer kan worden volgehouden, neemt het gewicht weer onmiddellijk toe: het jojo-effect. Minder bekend is echter dat na een dergelijk dieet het gewicht verder neigt toe te nemen tot boven het gewicht van voor het dieet. Een fenomeen dat al zeventig jaar geleden ontdekt werd.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog waren de Amerikanen zich ervan bewust dat er in een aantal door de Duitsers en Japanners bezette gebieden sprake was van ernstige hongersnood. Daarom onderzochten wetenschappers van de University of Minnesota welk voedsel de gevolgen van deze ondervoeding zo snel mogelijk ongedaan maakte. Om de hongersnood na te bootsen, werden vrijwillige en gezonde studenten geselecteerd die gedurende 24 weken te weinig voedsel kregen. Tijdens de periode van ondervoeding bleek al snel dat de lichamen van de gezonde vrijwilligers steeds spaarzamer met de beschikbare energie omsprongen en de activiteit van alle niet-vitale lichaamsfuncties afouwden.

Dit uitte zich in allerlei symptomen als honger, futloosheid, depressiviteit, concentratiestoornissen, desinteresse in seks en obsessieve gedachten aan voedsel. Na de periode van ondervoeding bleek dat het gewicht met alle soorten hersteldiëten weer zeer snel toenam, maar ook dat na het bereiken van het oorspronkelijke gewicht de obsessie met voedsel bleef bestaan en het gewicht van de vrijwilligers verder toenam tot gemiddeld tien procent boven het gewicht van voor het experiment!

Caloriebeperkende diëten zijn dus door dit jojoeffect zinloos en leiden uiteindelijk zelfs tot verdere gewichtstoename.

Een eeuwenoud voedingspatroon vrij plotseling doorbroken

Het mechanisme dat ons lichaamsgewicht regelt, is gebaseerd op voeding die de natuur sinds honderdduizenden jaren heeft voortgebracht. Het voedingspatroon van onze voorouders behelsde veel vezelrijke groenten en een beperkte hoeveelheid koolhydraten uit fruit en sporadisch beschikbare granen, aangevuld met vis en vlees van niet-herkauwende dieren als de jacht succesvol was.

“De recente epidemie van vetzucht maakt duidelijk dat ons lichaam niet in staat is geweest zich succesvol aan te passen aan het zo snel veranderde voedingspatroon.”

Na de Tweede Wereldoorlog veranderde dit – althans in de westerse wereld – in een dieet met een overmaat aan industrieel bewerkte, snel verteerbare koolhydraten en een relatief tekort aan vezels. Dit zet ons lichaam op het verkeerde been: het signaal van verzadiging wordt vaak niet tijdig afgegeven. Zo geeft ons lichaam na het drinken van frisdrank geen gevoel van verzadiging af; het denkt dat we water drinken, dat helemaal geen calorieën bevat! Het beperken van de natuurlijke vetten in onze voeding bij halfvolle, magere en lightproducten vermindert ons natuurlijke verzadigingsgevoel nog sterker.

We misleiden dus voortdurend ons natuurlijke regelmechanisme door voedsel en drank tot ons te nemen die veel energie bevatten, maar niet tot een gevoel van verzadiging leiden. Bovendien is aangetoond dat het eten van veel koolhydraten juist leidt tot meer honger en zelfs verslavend kan werken.

Ons lichaam zet koolhydraten ofwel onmiddellijk om in energie, wat uiteraard welkom is tijdens lichamelijke activiteit, ofwel in vetzuren, die vervolgens worden opgeslagen als vetweefsel. De recente epidemie van vetzucht maakt duidelijk dat ons lichaam niet in staat is geweest zich succesvol aan te passen aan het zo snel veranderde voedingspatroon.

Een calorie- en vetbeperkend dieet of een koolhydratenbeperkend dieet

Uit het voorgaande zouden we kunnen afleiden dat het beperken van koolhydraten in onze maaltijd en het vervangen daarvan door meer groente en fruit en mogelijk vers vlees, vis en volvette zuivelproducten, de sleutel is om af te vallen. En inderdaad, de resultaten van recente onderzoeken wijzen in deze richting. In het toonaangevende tijdschrift The New England Journal of Medicine werden in 2003 de effecten van twee diëten op het gewicht van ernstig zwaarlijvige personen vergeleken. Het ene dieet was calorie- en vetbeperkend, maar bij het andere werden alleen de koolhydraten beperkt en kon men verder zo veel eten als men wilde; bovendien werd men aangespoord veel verse groenten en fruit te consumeren.

De resultaten spreken boekdelen: de deelnemers die de koolhydraten beperkten maar verder zoveel aten als ze wilden, verloren gedurende de studieperiode van zes maanden meer dan driemaal zoveel gewicht als de deelnemers die met het klassieke calorie- en vetbeperkende dieet honger hadden geleden!

Studies naar het zogenaamde DASH-dieet bevestigen dit beeld. De oorspronkelijke gedachte achter dit dieet was dat bepaalde voeding die rijk is aan kalium, zoals fruit, groenten, volle granen, noten en volle melkproducten, de bloeddruk zou kunnen verlagen. En wat bleek? Diegenen die dit dieet volgden, hadden niet alleen een lagere bloeddruk, maar waren ook minder hongerig dan voorheen en verloren overtollig gewicht.

De duurzame oplossing voor overgewicht

De duurzame oplossing voor overgewicht blijkt dus niet te liggen in het tijdelijk minder eten en honger lijden, maar in het vervangen van fabrieksvoeding door verse en natuurlijke producten zoals groenten, fruit, noten, vlees, vis, volle zuivel en (beperkt) volkorenproducten.

De fabrikanten van frisdranken en industrieel bewerkte voeding en bovenal de verkoper van de volgende dieethype hebben liever niet dat u dat weet. Als ze het zelf al beseffen.

Blijvend gewicht verliezen door zo veel te eten als u wilt; het is niet alleen de aangenaamste manier, het is de enige manier!

Afbeelding afkomstig van Pixabay.