Mijn vader werd geboren in 1920. Op dat moment waren er ongeveer 1,8 miljard mensen op aarde. Eerder dit jaar is hij op bijna 98-jarige leeftijd overleden; toen stond de teller van de wereldbevolking op nagenoeg 7,6 miljard.

De wereldbevolking is tijdens het leven van mijn vader dus ruim verviervoudigd.

Voedselproductie

Toen ik zelf op de basisschool zat, in de jaren zestig, werd me al verteld dat de aarde met drie miljard mensen overbevolkt was en dat we afstevenden op een gigantisch voedseltekort. Gelukkig is die voorspelling niet uitgekomen.

Diverse technieken in de landbouw zoals irrigatie, mechanisatie, pesticiden, kunstmest en genetische manipulatie van zaden hebben niet alleen de hoeveelheid bruikbare landbouwgrond sterk vergroot, maar ook de opbrengsten per hectare – vooral van gewassen die rijk zijn aan koolhydraten, zoals granen, aardappelen en suikerbieten.

De producten die daarvan gemaakt werden, bleken ook nog eens lang houdbaar. Mede hierdoor zijn de kosten van ons dagelijks voedsel afgenomen van bijna vijftig procent van het gezinsinkomen vlak na de Tweede Wereldoorlog tot dertien procent nu. Alle reden dus om tevreden achterom te kijken en de toekomst met vertrouwen tegemoet te zien.

Alhoewel…

De bevolkingsexplosie heeft tezamen met onze toenemende voedselbehoefte voor nogal wat problemen gezorgd. De mens is in alle opzichten dominant geworden op aarde en heeft in snel tempo alle andere belangen weggedrukt.

Duurzaam en gezond

Om dit in perspectief te plaatsen: de biomassa van de mens en ons vee (voornamelijk koeien en varkens) is volgens het recentelijk in PNAS gepubliceerde artikel ‘The biomass distribution on Earth’ maar liefst 24 maal zo groot als die van alle in het wild levende zoogdieren. De biomassa van onze kippen is ondertussen al driemaal zo groot als die van alle in het wild levende vogels tezamen. Wilde dieren worden steeds meer verdrongen door de overal oprukkende landbouwgebieden.

Ook is duidelijk geworden dat het door ons vee uitgestoten methaan en overige gassen verantwoordelijk zijn voor bijna een derde van het broeikaseffect.

Maar er zijn ook toenemende zorgen over de slechte invloed van de moderne landbouw op onze gezondheid. Iedereen heeft met eigen ogen kunnen aanschouwen hoe overgewicht en obesitas de norm zijn geworden. De wetenschap heeft daarbij aangetoond dat er een duidelijke causale relatie bestaat tussen moderne goedkope koolhydraatrijke voeding en vele chronische ziekten zoals diabetes, hart- en vaatziekten, gewrichtsklachten, diverse soorten kanker en dementie.

Al met al zullen we er in de komende decennia niet aan ontkomen om én de bevolkingsgroei te beperken én methoden van voedselproductie te ontwikkelen die niet alleen duurzamer zijn, maar ook veel gezonder.

“We zijn verslaafd geraakt aan voedsel dat nauwelijks nog wat mag kosten.”

Verandering nodig

Maar de noodzakelijke veranderingen in onze voedselproductie zullen zeker niet zonder slag of stoot gaan. Onze voedselproductie wordt namelijk gedomineerd door een steeds kleiner aantal (steeds machtiger wordende) producenten van zaden en pesticiden, voedselfabrikanten en supermarktketens.

Ook zijn we verslaafd geraakt aan voedsel dat nauwelijks nog wat mag kosten.

Dure telefoonabonnementen voor het gehele gezin krijgen nogal eens voorrang boven gezonder en meestal duurder voedsel. Ik kan u daarom gemakkelijk voorspellen dat weinig politici hun vingers aan dit vraagstuk zullen willen branden. Wie zit er immers te wachten op duurdere voeding?

Veel verder dan het ontmoedigen van suikerhoudende drank door het subsidiëren van light-frisdrank met kunstmatige zoetstoffen komt de politiek voorlopig niet.

Kennelijk zijn de Gezondheidsraad en het Voedingscentrum nog niet toegekomen aan het lezen van de wetenschappelijke publicaties over de niet bepaald positieve effecten van deze light-frisdranken op ons gewicht en onze gezondheid. Het zou beter zijn om frisdranken totaal de rug toe te keren.

Gelukkig hebben nieuwe vormen van landbouw en veeteelt ondertussen bewezen dat het ook anders kan. Je kunt ook hoge opbrengsten behalen met relatief kleinschalige initiatieven, waarbij groenten en fruit biologisch worden geteeld en eieren, zuivel en vlees komen van dieren die vrij rondlopen. Dat is grote winst voor milieu, natuur en dierenwelzijn.

Een ander groot voordeel is dat de op deze wijze geproduceerde voeding aantoonbaar veel gezonder is. Zo bevatten deze producten minder restanten van landbouwgif, doorgaans meer gezondere (omega 3-)vetzuren en bovendien meer mineralen, vitaminen en andere micronutriënten die bijdragen aan onze gezondheid. En dan blijken deze producten ook nog eens veel smakelijker.

Gezond, betaalbaar én lekkerder eten

En ja, die producten zijn wat duurder dan de doorsneeproducten in de supermarkt. En toch is het mogelijk om gezond, betaalbaar én lekkerder dan voorheen te eten.

De methode is verrassend simpel en begint met het besluit om zelf ons eten te bereiden met verse en liefst biologisch geteelde producten uit de eigen omgeving. Kies hierbij voor vers en volvet, en wees matig met koolhydraatrijke voedingsmiddelen zoals brood, rijst, pasta en aardappelen.

Veel gepubliceerde onderzoeken bewijzen dat je je hierdoor vaak al binnen een paar weken gezonder en energieker voelt, dat je overgewicht begint af te nemen en dat chronische ziekten minder worden.

Zo neemt meteen ook je eigen duurzaamheid met vele jaren toe.

Afbeelding afkomstig van Pixabay.