Volgens het RIVM lijdt sinds 2016 voor het eerst in de geschiedenis meer dan de helft van de volwassen Nederlandse bevolking aan overgewicht en obesitas (ernstig overgewicht). De standaardtherapie om gewicht te verliezen bestaat al decennia uit het beperken van calorieën, het eten van minder vet en meer bewegen.

Dit zijn algemeen aanvaarde wijsheden, niet alleen bij de meeste artsen en diëtisten, maar ook onder de bevolking.

Ze hebben geleid tot vooroordelen die we, als we ze niet hardop durven uitspreken, dan toch op z’n minst stiekem denken – namelijk dat dikke mensen lui zijn en wat hun eetgedrag betreft over onvoldoende zelfdiscipline beschikken. Maar is dat wel zo?

Wat werkt tegen overgewicht?

Er is namelijk nauwelijks een aandoening te bedenken waar een door artsen en diëtisten voorgeschreven therapie, namelijk calorie- en vetbeperking en meer bewegen, dermate desastreus heeft gefaald als juist bij overgewicht en obesitas.

In het begin worden er snel kilo’s verloren, waarna het afvallen steeds langzamer gaat. Wanneer daarna het hongerlijden en het vaak onsmakelijke eten uiteindelijk niet meer kunnen worden volgehouden, neemt het gewicht onmiddellijk weer toe. Dit staat bekend als het jojo-effect.

Onderzoek toont bovendien aan dat dit effect niet ophoudt als we ons oorspronkelijke gewicht bereikt hebben, maar dat we zelfs dikker worden. De ontstellende conclusie is dat het goedbedoelde minder eten het bestaande overgewicht uiteindelijk alleen maar verergert.

Het belang van insuline

De reden dat minder eten en meer bewegen uiteindelijk geen blijvende oplossing vormen voor de overtollige kilo’s is eigenlijk heel eenvoudig. Het hormoon dat verreweg de grootste invloed heeft op ons lichaamsgewicht is insuline.

Wanneer we veel insuline in ons bloed hebben, slaan we vet op. Daardoor worden we dikker. Bij weinig insuline verbranden we juist vet en verliezen we gewicht. In een normale situatie zijn de schommelingen in de hoeveelheid insuline in ons bloed relatief klein, zijn er slechts subtiele schommelingen in vetopslag en vetverbranding en blijven we netjes op een normaal gewicht.

Deze situatie wordt echter volledig anders wanneer we industrieel bewerkt voedsel eten. Dit bevat te weinig natuurlijke vetten en is rijk aan industriële koolhydraten zoals suiker. Het gevolg is dat de vertering van de vele koolhydraten abnormaal snel verloopt en de hieruit voortkomende glucose het bloedsuikergehalte snel omhoog jaagt.

Deze stijging heeft op haar beurt twee gevolgen.

• Het eerste is dat onze insulinespiegels ook snel stijgen om het teveel aan glucose om te zetten in vet en vervolgens op te slaan in het vetweefsel.
• Het tweede is dat op de hoge glucosespiegels in het bloed onvermijdelijk een snelle daling volgt, die weer snel een knagend hongergevoel veroorzaakt. Daardoor gaan we snacken, vaak opnieuw met industrieel bewerkte producten.

Te hoge insulinespiegel

Wederom stijgt hierdoor de insulinespiegel tot grote hoogte. Deze vicieuze cirkel leidt tot een doorlopende vetopslag en gewichtstoename. We raken bovendien de controle kwijt over onze verzadiging en hormoonhuishouding, met eetgedrag waar zelfs de krachtigste zelfbeheersing niet tegen opgewassen is.

Het behoeft nauwelijks betoog dat de voedingsmiddelenindustrie gretig inspeelt op deze door abnormaal hoge insulinespiegels veroorzaakte voortdurende trek in voedsel. Zij ziet deze hongermomenten als nieuwe markten om te exploiteren – met kant en klare, overal verkrijgbare snacks zoals energiedrankjes, energierepen en overige ‘tussendoorproducten’.

Ook de moderne restaurantformules hebben het klassieke ontbijt, lunch en diner grotendeels overboord gegooid en zijn de hele dag open for business.

Overgewicht vaak eerste signaal

Als we het tij niet bijtijds keren, wordt het van kwaad tot erger en gaan we de VS achterna: twee van elke drie Amerikanen is nu te dik. Overgewicht hebben is niet alleen een mogelijk esthetisch probleem, maar fungeert ook als de kanarie in de kolenmijn voor je gezondheidstoestand.

Overgewicht is een duidelijke waarschuwing dat je stofwisseling niet in orde is en dat er een hoop ellende aankomt zoals diabetes, hart- en vaatziekten en gewrichtsklachten. De cijfers tonen dat mensen met overgewicht een veel lagere levensverwachting hebben, met bovendien een aanzienlijk lagere kwaliteit van leven.

“De industrie speelt gretig in op onze voortdurende trek in voedsel.”

De enige manier om blijvend af te vallen is: de industrieel bewerkte producten volledig laten staan, en kiezen voor verse onbewerkte voeding. Die bevordert namelijke een gezond gevoel van verzadiging en zorgt ervoor de te snelle vertering van koolhydraten vertraagd wordt.

Als je niet alleen industrieel bewerkte voeding en suiker vermijdt, maar ook het gebruik van koolhydraatrijke voeding als brood, pasta, rijst en aardappelen enigszins beperkt, dan zal het helemaal goed komen.

Afbeelding door Pixabay.