Ik ben opgeleid als arts tijdens de tweede helft van de jaren zeventig en het begin van de jaren tachtig. In die tijd bestudeerde ik het normale functioneren van het lichaam, de mogelijke stoornissen en de daaruit voortkomende ziektebeelden en uiteindelijk hoe deze ziektes behandeld kunnen worden.
We gebruiken hiervoor meestal een woord dat eigenlijk verkeerd gekozen is: ‘gezondheidszorg’. We kijken namelijk niet of nauwelijks om naar de gezonde mens – ons systeem is vooral afgestemd om zieke mensen te behandelen. Het woord ‘ziekenzorg’ omschrijft daarom eigenlijk veel beter datgene waarvoor dokters zijn opgeleid en hoe wij als samenleving tegen ziekte en gezondheid aankijken. We besteden een hoop aandacht en geld aan het behandelen en weer beter maken van zieke mensen, toch lijken we het niet zo bijster interessant en belangrijk te vinden de juiste dingen te doen zodat we gezond blijven.
Ik ben soms verbijsterd hoe de meest intelligente en verantwoordelijke mensen meer aandacht besteden aan het onderhoud van hun auto dan aan hun eigen gezondheid en die van hun dierbaren. Bijna niemand zou er ook maar over piekeren de auto met de verkeerde brandstof te vullen, toch is dit wel exact hoe de meerderheid van de mensen omgaat met het eigen lichaam.
Ziekte veroorzaakt enorme financiële lasten en groot menselijk leed
Overheden en farmaceutische industrieën spenderen jaarlijks miljarden euro’s om nieuwe behandelingen voor ziektes te vinden. Slechts een fractie van die bedragen wordt besteed om te bestuderen wat er nu eigenlijk nodig is om gezond te leven en hoe we die ziektes kunnen voorkómen. In de Verenigde Staten wordt jaarlijks van elke dollar die wordt verdiend ruim 17 cent uitgegeven aan de behandeling van zieke mensen. Slechts 0,4 cent van elke verdiende dollar wordt uitgegeven aan preventie. Met andere woorden: er wordt aan de reparatie van de schade 40 keer meer uitgegeven dan aan het voorkomen van de schade.
Volgens de OECD (2012) besteden België en Nederland respectievelijk 11 procent en 12 procent van het bruto nationaal product aan hun ziekenzorg en bevinden zich daarmee beide in de top tien van landen die hieraan het meeste uitgeven. Deze kosten zijn nog exclusief de uitgaven ten behoeve van de 4,3 procent van de bevolking die te maken heeft met tijdelijk ziekteverzuim en voor de 7,4 procent van de bevolking die langdurig arbeidsongeschikt is. Het wordt dus al snel duidelijk dat de totale kosten enorm zijn als gevolg van het voor kortere of langere tijd niet gezond zijn.
De zwaarste lasten van ziekte zijn echter niet uit te drukken in geld. Deze lasten betreffen namelijk het verlies aan kwaliteit en duur van ons leven. Veel ziektes die ons treffen zijn namelijk chronisch van aard. Ondanks het feit dat er steeds betere en krachtigere geneesmiddelen beschikbaar komen, doen deze middelen hun naam geen eer aan en genezen zij de ziekte eigenlijk maar zelden. Meestal maskeren zij de symptomen van de ziekte geheel of gedeeltelijk, maar onderhuids bestaat de ziekte nog steeds en woekert soms ook voort.
Levensverwachting
Een goed voorbeeld is ouderdomsdiabetes ofwel diabetes type 2. Deze ziekte kwam tot voor enkele decennia geleden vrij weinig voor, maar is de laatste jaren bijna een soort epidemie geworden. Een vijftigjarige die geconfronteerd wordt met deze diagnose heeft op dat moment statistisch gezien een acht jaar kortere levensverwachting dan een gezonde leeftijdsgenoot. Maar dat is niet het enige gevolg.
Ook de kwaliteit van het leven wordt onmiddellijk aangetast door een dieet, het nemen van diverse geneesmiddelen en andere beperkingen. Op de middellange termijn zal de kwaliteit van het leven steeds minder worden vanwege de door diabetes veroorzaakte versnelde veroudering, gewrichtspijnen, impotentie, en veel hogere risico’s op allerlei hart- en vaatziektes, diverse neurologische afwijkingen tot zelfs kanker aan toe.
De boodschap begint daarmee vorm te krijgen. Onze zorg, die eigenlijk wacht met het in actie komen totdat iemand al ziek is, blijkt niet de optimale vorm. Niet in financieel opzicht en al helemaal niet voor de kwaliteit en duur van ons leven. Het inrichten van onze zorg als daadwerkelijk instituut om onze gezondheid te verbeteren en te bewaren, is in alle opzichten superieur aan het zo goed als uitsluitend concentreren op het proberen te repareren van al ontstane schade.
Hoe word je 100?
Het blijft daarbij natuurlijk de vraag hoe je dat moet doen en of er bewezen maatregelen zijn om daadwerkelijk langer gezond te kunnen leven. Er is daarbij nogal wat kaf tussen het koren. We kennen allemaal een hype als het nemen van dagelijkse multivitaminen of het eten van superfoods. Ik heb weleens geopperd dat van hypes altijd wel iemand beter wordt, maar dat is zelden de eindgebruiker. Opvallend bij het streven naar een gezond leven is dat we allemaal graag willen geloven in die ene pil, in dat unieke voedingsmiddel of in een bepaald fitnessapparaat dat het allemaal gaat oplossen, bij voorkeur zonder dat we onze levensstijl moeten aanpassen.
Wat je in boek Hoe word je 100? zult merken is dat er niet één specifieke oplossing is om veel gezonder en langer te leven. Wat je wel zult merken, is dat veel maatregelen die uit wetenschappelijk onderzoek gunstig blijken te zijn voor onze gezondheid, vrijwel altijd alledaagse dingen zijn die je relatief simpel zelf kunt veranderen.
Het meest indrukwekkende voorbeeld vind ik zelf dat tot wel 80 procent van de bevolking een te laag gehalte aan vitamine D in het bloed heeft. Onderzoek toont aan dat door een voldoende hoge bloedspiegel aan vitamine D de risico’s op ernstige aandoeningen als hart- en vaatziektes, multiple sclerose en kanker kunnen worden verlaagd. En niet zomaar een beetje. Zo toonde onderzoek aan dat vrouwen met een hoge spiegel van vitamine D maar liefst een factor vijf lagere kans hebben om borstkanker te krijgen dan vrouwen met een lage spiegel!
Uiteraard kunnen we nooit alle aspecten van ons leven, gezondheid en levensverwachting in eigen hand hebben. Er bestaan veel factoren waar je geen of zeer weinig controle over hebt zoals bepaalde genetische factoren en sommige gebeurtenissen die doorgaans te maken hebben met simpel geluk of pech. Maar je zult met dit boek gaandeweg tot de conclusie komen dat het wel degelijk mogelijk is veel factoren tijdens je leven te beïnvloeden, die niet alleen je gezondheid in een zeer grote mate kunnen bepalen, maar er ook toe kunnen leiden dat je veel langer zult leven. Niet alleen enkele jaren langer, maar in sommige gevallen zelfs vele tientallen jaren.
Veel van de voorgestelde vaak simpele veranderingen in je levensstijl zullen er bovendien voor zorgen dat je snel gezonder wordt, je veel gezonder voelt en bestaande medicatie zult kunnen verminderen of soms zelfs geheel kunt staken. Vaak al binnen enkele weken!
Beste,
Ik heb een vraag voor William Cortvriendt. Vorig jaar ronde deze tijd heb ik i.s.m. een dietiste een koolhydraatarm dieet gevolgd. Mijn glucose zou zeer snel dalen. Hoewel ik mij strikt aan het dieet heb gehouden is maar op drie dagen het ochtendglucosegehalt onder de 6 gekomen; daarna zoals gewoonlijk tussen 6 en 7. Van deze dietiste kreeg ik maar geen uitleg hoe dat mogelijk was. Ik moest maar volhouden. Uiteindelijk ben ik in 3 maand 4 kilo afgevallen. De motivatie was echter het glucosegehalte en uiteindelijk ben ik na maanden weer 3 kilo aangekomen. Wat is de oorzaak dat mijn glucosegehalte niet wilde dalen? Vriendelijke groet,
Beste Joyce,
De oorzaak van een hoge bloedsuikerspiegel kan aan van alles liggen, dus het beperken van koolhydraten is voor jou waarschijnlijk niet voldoende. Je zou waarschijnlijk nog moeten kijken naar andere zaken. Een diëtist die niet bekend is met de laatste ontwikkelingen op het gebied van voeding, zal jou dan ook waarschijnlijk niet goed kunnen helpen. Ik raad je aan om een afspraak te maken bij een orthomoleculair therapeut. Succes!
Beste William,
Je bent een bron van inspiratie voor mij en mijn team. Onze transformatie van ziekenzorg naar gezondheidszorg gaat door.Voor het 10-jarig bestaan van Opsis hebben alle medewerkers en relaties je kookboek ontvangen als geschenk voor hun eigen welbevinden. Ik nodig je graag uit op mijn 100 jarige verjaardag, alvast.
Jaap Dito
Oogarts-oogchirurg, lid Arts & Voeding
Opsis Oogziekenhuis ( in transformatie naar straks Opsis Medisch Centrum )